تربیت یک فرزند راست‌گو

کودکان اغلب به دلایلی که به آنها اشاره خواهیم کرد، دروغ می‌گویند:
1. ترس از تنبیه شدن
2. میل به خشنودی
3. تقلید از بزرگترها
4. تخیلی بودن و ساختن داستان‌هایی که فکر می‌کنند به وقوع خواهد پیوست.
اگر فرزندتان به شما دروغ گفت، او را تنبیه نکنید بلکه درباره‌ی دروغ گفتن با او حرف بزنید و بگویید که از شنیدن دروغ، بیش از رفتار نادرست او ناراحت می‌شوید یا قصه‌ی چوپان دروغ‌گو را برای او تعریف کنید تا فرزندتان متوجه شود که دروغ گفتن موجب از بین رفتن اعتماد دیگران می‌شود و در صورت تکرار، هیچ‌کس حرف راست او را هم باور نخواهد کرد.
آیا فرزند شما تفاوت بین شوخی، دروغ‌گویی و وانمود کردن را درک می‌کند؟ کودکی ممکن است به شما بگوید که «بت‌من» (1) [قهرمان افسانه‌ای] را دیده است. او با این گفتار، آرزوی خود را برای دیدن «بت‌من» بیان می‌کند، پس، به آرامی به او بگویید «آرزو داری "بت‌من" را ببینی؟»
گاهی اوقات کودکان دروغ می‌گویند تا جوابی را که میل دارید از زبان او بشنوید، به شما بدهند. آنها چیزی را به شما می‌گویند که دوست دارید بشنوید ولی واقعیت ندارد. مادری که درباره‌ی پیشرفت تحصیلی فرزندش حساس است، امکان دارد با طرح پرسش‌هایی همچون «آیا امروز توانستی به سؤالات معلم پاسخ دهی؟» یا «امروز چه نمره‌ای گرفتی؟» فرزند خود را تحت فشار قرار داده و او را به دروغ‌گویی ناگزیر سازد. والدین با چنین رفتارهایی موجب می‌شوند که به طور ناخواسته موقعیتی برای فرزندشان فراهم کنند که او دروغ بگوید.
کودکان گاهی مشاهده می‌کنند که والدین آنها به دوستان خود دروغ می‌گویند، بدین جهت این رفتار را از آنان آموخته و تقلید می‌کنند. گاهی نیز از والدین خود دروغ می‌شنوند. به طور مثال برخی والدین برای ساکت کردن فرزندشان به او وعده‌های دروغ می‌دهند یا وقتی که فرزندشان برای خریدن یک اسباب‌بازی اصرار می‌ورزد، به او می‌گویند که آن اسباب‌بازی تمام شده است و فرزند آنها بعدها پی می‌برد که به او دروغ گفته‌اند و بدین‌ترتیب اعتمادش را نسبت به والدین خود از دست می‌دهد. کودکان قادر نیستند همچون بزرگسالان بین دروغ‌گویی و شوخی تفاوت قائل شوند، لذا برخی شوخی‌ها نیز باعث آموزش دروغ‌گویی به آنان می‌شود. کلید راست‌گویی کودکان این است که به والدین خود اعتماد داشته باشند.
شنیدن سخن راست به طور معمول برای والدین سنگین است زیرا مایلند پاسخی را که دوست دارند از فرزندشان بشنوند. اگر می‌خواهید فرزندتان به شما دروغ نگوید، تحمل شنیدن پاسخ‌هایی خلاف میل خود را داشته باشید و به پاسخ‌های کوتاه فرزندتان بسنده کنید. اکنون به نکته‌های دیگری در خصوص چگونگی برخورد با کودکان و دروغ‌گویی آنها اشاره می‌شود:
1. دروغ‌گویی را یک رفتار زودگذر و ناپایدار تلقی کنید که با برخوردهای مناسب و ایجاد اعتماد برطرف خواهد شد.
2. هرگز به فرزند خود برچسب «دروغ‌گو» نزنید زیرا به این صفت عادت می‌کند و رفتار ناشایست خود را تغییر نمی‌دهد.
3. به شوخی‌های خود در مقابل فرزندتان دقت کنید. مثلاً «به بابا نمی‌گویم که امروز چقدر خرج کردیم.»
4. صحنه‌سازی باعث آموزش دروغ‌گویی به فرزندتان خواهد شد. هیچ‌گاه به او نگویید «هفته‌ی آینده می‌خواهیم به گردش برویم ولی به مدرسه‌ات خواهیم گفت که تو مریض بوده‌ای». این نوع داستان‌ها سبب می‌شود اهمیت درس و مدرسه در نزد کودک کاهش یابد و برای رسیدن به خواسته‌های خود دروغ بگوید.
5. وقتی فرزند خود را به علت دروغ گفتن تنبیه می‌کنید، کاری نکنید که احساس بی‌لیاقتی و یأس کند. این احساس‌های منفی، به تغییر رفتارهای ناپسند کمک نمی‌کند.
6. اگر فرزندتان در حضور دیگران دروغ می‌گوید تا خود را فردی شایسته نشان دهد. در مقابل دیگران با او برخورد نکنید و هنگامی که با او تنها شدید در این مورد صحبت کنید.
7. از پذیرفتن واقعیت فرار نکنید. اعتماد به فرزند یک چیز است و پنهان کردن ضعف‌ها و حق را به جانب او دادن، چیزی دیگر که باید بین این دو تفاوت قائل شد.
8. از خود بپرسید در صورت رو به رو شدن با دروغ کودک، چه رفتاری خواهید داشت؟ در این صورت پیش از آنکه با دروغ مواجه شوید، سعی کنید واکنش خود را تعیین نمایید.

پی‌نوشت‌ها:

1. Batman.

منبع مقاله :
سیگل، الینور، سیگل، لیندا؛ (1393)، کلیدهای رویارویی با مشکلات رفتاری کودکان، ترجمه‌ی مسعود حاجی‌زاده، تهران: موسسه انتشارات صابرین، چاپ پانزدهم.